Je hoort steeds vaker over Bitcoins en ‘crypto’ als alternatief voor reguliere beleggingen en zelfs voor geld op een spaarrekening. Maar wat is Bitcoin en hoe werkt het nou eigenlijk? En wat zijn de risico’s? Wat kun jij er zelf mee doen? Lees verder en je ontdekt het allemaal.
Waaom bestaan cryptovaluta en Bitcoins?
Zoals hier uitgelegd, is ons geld gebaseerd op het vertrouwen dat we hebben in de overheid die dat geld heeft uitgegeven en in de banken die dat geld beheren. Op zich hoeft daar niets mis mee te zijn, maar het geeft wel een soort vermenging van belangen aan de kant van met name de overheid. De overheid heeft als taak om voor een stabiele munt te zorgen, maar ze moet ook zorgen dat alle overheidsuitgaven gefinancierd worden. Deze twee zaken zijn niet altijd eenvoudig met elkaar te verenigen en met name in crisistijd wil de overheid nogal eens extra geld in de economie stoppen om grote belangrijke zaken te financieren. Op zich niets mis mee, maar die instroom van geld zorgt wel voor een vermindering van de waarde van ons geld. Bitcoin (en andere cryptovaluta) kun je zien als een mogelijke oplossing hiervoor. Bovenstaande uitleg is natuurlijk enorm versimpeld, als je hier meer over wilt weten, raad ik je het boek Ons geld is stuk aan, van Bert & Peter Slagter.
Wat is Bitcoin en hoe werkt het?
Bitcoins (en andere cryptomunten) zijn eigenlijk digitaal geld. In princip is dat niet zo heel veel anders dan ons normale geld, want dat is tegenwoordig ook grotendeels digitaal. Het grote verschil is dat bij normaal geld de overheid (in Europa is dat de ECB, de Auropese Centrale Bank) verantwoordelijk is voor het uitgeven van geld. Daarnaast heb je de banken, die bijhouden hoeveel geld iedereen op zijn rekening heeft staan. De distributie en administratie wordt dus centraal gedaan door de overheid en door de banken.
Bij cryptovaluta werkt dat heel anders. Cryptomunten bewaar je in een ‘wallet’, een soort digitale portemonnee. Hoeveel cryptomunten er in elke wallet zitten (dus eigenlijk hoeveel geld er op elke rekening staat) wordt bijgehouden in een openbaar overzicht: de Blockchain. Die is voor iedereen inzichtelijk, dus iedereen kan controleren of daar geen rare dingen mee gebeuren. Om te voorkomen dat de Blockchain zelf door iemand gemanipuleerd kan worden, is deze verspreid over duizenden computers over de hele wereld. Al die computers bevatten een kopie van de hele Blockchain, dus als je zou willen frauderen, zou je al die kopieen moeten aanpassen, wat vrijwel onmogelijk is. Cryptovaluta (en Bitcoin) kun je dus zien als decentraal bestuurd digitaal geld.
Wanneer er een transactie gedaan wordt in Bitcoins, gaan die Bitcoins van de ene wallet naar de andere. Het vastleggen daarvan gebeurt door die transactie toe te voegen aan de Blockchain, zodat die weer een compleet overzicht heeft van welke Bitcoins in welke wallet zitten. Natuurlijk wordt niet elke transactie individueel toegevoegd, dat gaat met een groot aantal tegelijk. Zo’n groep transacties die in een keer aan de Blockchain worden toegevoegd wordt een Block genoemd, vandaar de naam Blockchain (eigenlijk dus een ketting van blokken met transacties).
Natuurlijk kun je niet zomaar een block toevoegen aan de Blockchain. Dat kan alleen door een erg moeilijke wiskundige puzzel op te lossen. Wereldwijd zijn er continu heel veel computers aan het proberen om de volgende puzzel op te lossen, waarmee het volgende block aan de Blockchain kan worden toegevoegd. De eerst die dat lukt, zorgt ervoor dat het block wordt toegevoegd en krijgt daarvoor een beloning. Die beloning is een klein aantal Bitcoins en het oplossen van die puzzels wordt ‘minen’ genoemd.
Het minen van Bitcoins zorgt ervoor dat er langzaam steeds nieuwe Bitcoins bij komen. Dit gaat door tot aan een vooraf vastgesteld maximum aantal Bitcoins (21 miljoen) bereikt is. De puzzels worden elke af en toe een beetje moeiljker gemaakt, om te compenseren voor steeds snellere computers. Dit mechanisme zorgt er voor dat de totale hoeveelheid Bitcoins langzaam over de hele wereld verspreid wordt, wat goed zou moeten zijn voor de stabiliteit ervan.
Je kunt je nu afvragen wie dat allemaal zo bedacht heeft. Helemaal duidelijk is dat niet. De werking van Bitcoin, inclusief alles er om heen, is uitvoerig beschreven in een document uit 2008, geschreven door ene Satoshi Nakamoto. Het allereerste block in de Blockchain is ook door Nakamoto toegvoegd. Maar helaas weet niet precies wie dat is en zelfs of hij/zij nog leeft en/of uberhaupt ooit bestaan heeft. Er zijn wel mensen die claimen dat ze Satoshi zijn, maar tot nu toe heeft nog nooit iemand dat ook echt kunnen aantonen.
Wie bepaalt de waarde van Bitcoins?
Kort gezegd: niemand. Bitcoins en andere cryptovaluta worden verhandeld op zogenaamde ‘exchanges’, die je kunt vergelijken met de beurs waarop aandelen verhandeld worden. De prijs wordt daar vastgesteld op basis van vraag en aanbod. Willen veel mensen Bitcoins hebben dan gaat de prijs omhoog, wil iedereen ze kwijt dan gaat de prijs omlaag. Dat zorgt ervoor dat de prijs van Bitcoins behoorlijk kan fluctueren, maar naarmate er meer waarde in Bitcoins zit zal die fluctuatie steeds verder afnemen.
Maar eigenlijk vertegenwoordigen Bitcoins dan toch niets?
Dat klopt. Maar datzelfde geldt ook voor ons normale geld. Dat vertegenwoordigt ook niet iets ‘echts’, het is de overheid die garandeert dat geld een bepaalde waarde heeft. Maar diezelfde overheid gebruikt de waarde van dat geld ook om de economie mee te sturen en om haar eigen financiele huishouding op orde te houden. De voorstanders van Bitcoin zeggen dat voor cyptovaluta geldt dat het niet mogelijk is om de hoeveelheid van een crypotmunt te manipuleren (en daarmee de waarde), omdat die hoeveelheid bepaald wordt door de snelheid waarmee de moeilijke rekensommen opgelost kunnen worden. In principe klopt dat, maar omdat de handel in cryptovaluta voorlopig ongereguleerd is, vind er wel degelijk waardemanipulatie plaats, maar dan via vraag en aanbod. Maar zoals gezegd, dat manipuleren wordt moeilijker naarmate de totale waarde toeneemt, dus dat is gunstig.
Wat kan ik met Bitcoins?
Je kunt Bitcoins (en ook andere crypomunten) dus zien als geld, waar je mee zou kunnen betalen. En dat is inderdaad mogelijk, er zijn steeds meer dingen te koop met Bitcoin, zeker als het om online zaken gaat. Maar ook ‘echte dingen’ zijn mogelijk: zo is in 2021 een periode geweest waarin je een Tesla auto kon afrekenen met Bitcoin, maar intussen is Tesla daar weer mee gestopt. Er bestaan ook credit cards die gekoppeld zijn aan je Bitcoin wallet. Als je daar dus iets mee koopt, betaal je dat vanzelf in Bitcoins.
Een leuk weetje: De allereerste aankoop van iets met Bitcoin was in 2010. Programmeur Laszlo Hanyecz kocht toen voor 10.000 Bitcoins twee pizza’s van de student Jeremy Sturdivant. Als je dat terugrekent naar de huidige waarde van Bitcoin, waren die pizza’s dus meer dan 100 miljoen euro per stuk…
De risico’s van cryptovaluta
Zoals aan vrijwel alles, zijn ook aan Bitcoin risico’s verbonden. Sterker nog, die kunnen best groot zijn. Hieronder zie je een kort rijtje van de belangrijkste risico’s van Bitcoin (en ook van andere cryptomunten):
- Als niemand meer in Bitcoin gelooft en niemand ze wil hebben, zou de waarde 0 worden.
- Er zijn nog behoorlijk wat mensen die heel veel Bitcoins hebben, gekocht of gemined in de begintijd, toen Bitcoin nog vrijwel niets waard was. Deze mensen worden ‘whales’ genoemd en het is mogelijk dat zij enorme hoeveelheden Bitcoin tegelijk willen kopen of verkopen. Met dergelijke acties kan de prijs van Bitcoins beinvloedt worden, waardoor die ‘whales’ geld kunnen verdienen door de markt te manipuleren. In principe kan dit ook met elk op de beurs verhandeld aandeel gebeuren, voor aandelen zijn allerlei controlmechanismes die dit voorkomen of strafbaar maken. Voor crypotvaluta is dat soort regulering er (nog) niet.
- Zelfs zonder manipulatie gaat de prijs van Bitcoin behoorlijk op en neer. Je kunt dus in korte tijd veel geld verliezen als de koers snel zakt.
Moet ik nou cryptovaluta kopen of niet?
Tja, dat is niet zo eenvoudig. Je kunt Bitcoin zien als een alternatief voor andere , maar wees je dan wel bewust van het feit dat het risico hoog is. Hoger dan bij de meeste andere beleggingsvormen. Stop dus alleen geld in cryptovaluta dat je kunt missen en waarvan het geen financiele ramp voor je veroorzaakt als je het kwijt zou raken.
Er zijn veel mensen die actief handelen in crypto, met name op Youtube en TikTok lijkt het soms alsof dat bijna gratis geld is. Maar vergis je niet, om op die manier geld te kunnen verdienen moet je heel veel kennis hebben en een hele goede handelsstrategie. Zo simpel als het in al die filmpjes wordt voorgespiegeld is het in elk geval zeker niet.
Wil je minder risico, maar toch iets doen met crypto, dan kun je ook overwegen om zogenaamde ‘stablecoins’ te kopen. Het voert te ver om daar hier op in te gaan, maar kortgezegd zijn dat cryptomunten die gekoppeld zijn aan reguliere valuta, zoals de US doller of de Euro. Dat maakt ze veel stabieler, waardoor het risico een stuk lager is (maar zeker niet helemaal weg). Daardoor is natuurlijk ook de mogelijke winst een stuk lager is, dus je moet je daar echt in verdiepen voor je een beslissing neemt. De opbrengst bij stablecoins komt voornamelijk doordat je rente kunt krijgen op die stablecoins. Die rente is overigens flink hoger dan op een reguliere spaarrente.
Het is hierboven al genoemd, maar het is goed om nog een keer te herhalen: de risico’s van crypto kunnen aanzienlijk zijn en door het ongeruleerde karakter ervan bestaat er ook een mogelijkheid tot manipulatie en fraude. Zorg dat dus je voldoende kennis hebt voor je er aan begint.
